W wydziałowej czytelni wziąłem dziś do ręki listopadowy numer „Orzecznictwa Sądów Polskich”. Na ostatniej stronie okładki znalazłem zapowiedź mojej glosy, która ma się ukazać w grudniowym numerze tego prestiżowego miesięcznika prawniczego. Tekst został zaanonsowany tytułem: „zakres zakazu określonego w art. 58 § 4 k.k.”, zaś pamiątkowe zdjęcie tej okładki zrobione „z wolnej ręki” wygląda tak:
Pisałem już kiedyś na blogu, że publikowanie przez czasopisma naukowe zapowiedzi mających się ukazać tekstów uważam za bardzo dobry pomysł. W „Orzecznictwie Sądów Polskich” zapowiedzi ukazują się tylko z miesięcznym wyprzedzeniem i wyłącznie w drukowanych zeszytach miesięcznika, choć jest to na dzień dzisiejszy jedno z nielicznych czasopism, które w ogóle takie zapowiedzi publikuje. Tymczasem powinna być to powszechna praktyka, którą da się współcześnie z łatwością i bez dodatkowych kosztów wcielić w życie za pomocą stron internetowych czasopism naukowych. Internet to doskonałe miejsce do udostępniania czytelnikom nie tylko już wydanych publikacji w wersji elektronicznej, ale także zwiastunów tekstów przyjętych do druku.
Jeszcze lepszym rozwiązaniem jest znana na świecie praktyka publikowania tak zwanych preprintów (czyli dosłownie „przeddruków” – nie mylić z przedrukami), to znaczy elektronicznych wersji tekstów dopiero co przyjętych do publikacji i oczekujących na druk w określonym numerze czasopisma. Przeddruki można cytować ze wskazaniem na stronę internetową czasopisma. O pożytkach płynących z takiego rozwiązania w perspektywie oddziaływania tekstu na praktykę stosowania prawa, a także w kontekście idei powszechnego dostępu do twórczości naukowej i sprawnej komunikacji w nauce mógłbym długo pisać.
Wracając do glosy – dotyczy ona wyroku Sądu Najwyższego z 15 listopada 2013 r., III KK 326/13, LEX nr 1391786 i jest związana, jak głosi zapowiedź, z zakresem zastosowania zakazu określonego w art. 58 § 4 k.k. Zgodnie z art. 58 § 3 k.k., „jeżeli przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat, sąd może orzec zamiast kary pozbawienia wolności grzywnę albo karę ograniczenia wolności do lat 2, w szczególności jeżeli orzeka równocześnie środek karny; karę ograniczenia wolności wymierza się w miesiącach i latach”. Z kolei interesujący nas art. 58 § 4 k.k. stanowi, że przytoczonego art. 58 § 3 k.k. nie stosuje się między innymi „do sprawcy przestępstwa określonego w art. 178a § 4 k.k.”
Zakaz wyrażony w art. 58 § 4 k.k. dotyczy więc „sprawcy przestępstwa określonego w art. 178a § 4 k.k.” i mogłoby się wydawać, że przepis jest w tym zakresie całkowicie jasny. Sprawca przestępstwa opisanego w art. 178a § 4 k.k. nie może skorzystać z reakcji prawnokarnej o charakterze wolnościowym, przewidzianej w art. 58 § 3 k.k. Stwierdzenie to nie jest jednak do końca jednoznaczne, gdyż aby je właściwie zrozumieć, należy się najpierw dobrze zastanowić, o jakim dokładnie przestępstwie mówią słowa: „przestępstwo określone w art. 178a § 4 k.k.”
Rozwiązanie zagadki w grudniowej glosie, to już niedługo!
4 komentarze
Już na czuja mówię, że przepis odnosi się do tej sytuacji, co do której czyn z art. 178a par. 4 jest typem kwalifikowanym czynu z art. 178a par 1 i jednocześnie kwalifikowanym względem czynu z art. 244 kk.
Stawiam dolary przeciwko orzechom, że się nie pomyliłem.
🙂 Proszę sprawdzić, glosa właśnie się ukazała: Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 15 listopada 2013, III KK 326/13, „Orzecznictwo Sądów Polskich”, nr 12/2014, s. 1682-1692.
Wracam i bez jakiejś specjalnej satysfakcji stwierdzam, że miałem rację. Nie jest to z resztą jakaś specjalna sztuka, kiedy się dostrzeże słuszne stanowisko wyrażone w post. I KZP 22/11. Z prof. Stefańskim w tym temacie chyba pora przestać dyskutować.
Najistotniejsze dla praktyków są jednak zawsze konsekwencje określonej wykładni, a te już na tle charakteru art. 178a par. 4 są niebagatelne: Sprawca popełniający czyn z art. 178a par. 4 w takim rozumieniu, jak przedstawione w glosie (i licznych wcześniejszych publikacjach autora), w warunkach pozwalających na obostrzenie kary, zagrożony będzie karą do 7 lat i 6 m-cy. W pozostałych wypadkach, tj. tych w których przepis wyraża dyrektywę nadzwyczajnego obostrzenia kary i ustala jej granice – do 5 lat, a to wobec zakazu wielokrotnego obostrzania. W tych wypadkach nie znajdzie też zastosowania zakaz warunkowego zawieszania wykonania kary, bowiem nie są to przestępstwa z art. 178a par. 4.
Dla porządku wypada także odnotować nietrafny, moim zdaniem, wyrok SN z 7.12.2011 r. (III KK 211/11, lexis.pl nr 4379390) w myśl którego "czyn polegający na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwym oraz wbrew orzeczonemu zakazowi prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych i rowerów, powinien był zostać prawidłowo zakwalifikowany z art. 178a § 1 i 4 k.k. i art. 244 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k." oraz słuszny wyrok w sprawie III KK 229/13, lexis.pl nr 7521120, zgodnie z którym "między art. 178a § 4 k.k. in fine a art. 244 k.k. nie zachodzi kumulatywny zbieg przepisów ustawy w rozumieniu art. 11 § 2 k.k."
Temat chyba mamy zakończony, jednak na poziomie pierwszoinstancyjnym może być mielony w dalszym ciągu. Na moje pytanie, po co art. 178a par. 4 wiązać z art. 244 i 11 par 2, miejscowy prokurator odpowiedział mi: "żebyśmy później mogli z danych o karalności ustalać recydywę". Słysząc moje stanowisko o bezwzględnej konieczności dołączenia odpisu poprzedniego wyroku i ustalania poprzedniego skazania na tej właśnie podstawie, wyraźnie się skrzywił…
Mało kto wie, że zanim SN zajął takie stanowisko w sprawie art. 178a § 4 k.k., napisałem o tym wcześniej w tekście: Charakter prawny art. 178a § 4 Kodeksu karnego, „Paragraf na Drodze” 2011, nr 8, s. 27–37. Niestety pracownicy biura SN, którzy wyszukiwali literaturę do postanowienia I KZP 22/11 jakoś nie natknęli się na mój artykuł :), mimo że przepis był wskazany w samym tytule