Kluczowy punkt pierwszych ćwiczeń z prawa karnego to ustalenie reguł gry. Studenci mają prawo widzieć, w co się pakują. Reguły są w sumie bardzo proste i jasno wynikają z istoty „ćwiczeń”. Zazwyczaj ujmuję to w trywialnych słowach: ćwiczenia polegają na tym, że się ćwiczy. Gdy chcemy wyćwiczyć skoczność w dal – jeden skok nie wystarczy. Jeden skok codziennie przez pół roku – to już co innego. Istota ćwiczeń zakłada systematyczną pracę, która ma być skierowana na określony cel. Praca na ćwiczeniach polega na obcowaniu z prawem karnym przez cały rok akademicki. Cel ćwiczeń to w żadnym razie nie zaliczenie egzaminu, lecz obeznanie się z prawem karnym. Egzamin to tylko (niezbędny) środek do tego ważnego dla prawnika celu.
Ta prosta wykładnia pojęcia „ćwiczenia” prowadzi do oczywistych dyrektyw szczegółowych. Podajmy choćby dwie. Po pierwsze, ocenie podlega całokształt twórczości, nie zaś wynik jednego sprawdzianu na tydzień przed ostatecznym kolokwium. Do jednorazowych zaliczeń służą egzaminy. Ćwiczenia są zaś treningiem – procesem rozłożonym w czasie. Po wtóre, nie ma znaczenia, z jakiego powodu ktoś nie ćwiczy. Tak zwane „usprawiedliwione” braki udziału w ćwiczeniach (podobnie jak te nieusprawiedliwione) nie pozwalają osiągnąć zadowalającej formy, powinny więc zostać indywidualnie nadrobione, aby wrócić do gry.
Na moich ćwiczeniach robimy zatem tylko to, do czego zmusza nas ich istota. W praktyce – niestety bardzo często – „tylko” oznacza „aż”. W tym roku zasadniczy algorytm pracy w cyklu tygodniowym składa się z następujących elementów:
– na początku środowych zajęć krótki test z tematu, który będziemy omawiać;
– po zajęciach otwarty do następnego wtorku quiz na Pegazie (uniwersyteckiej platformie e-learningowej) oraz informacja o temacie i materiałach na kolejne ćwiczenia.
W zależności od tematu oraz wiedzy uczestników i mojej 🙂 właściwe zajęcia mogą się składać z:
– omówienia trudniejszych zagadnień w postaci monologu, wzbogaconego pytaniami z sali oraz rozmową;
– rozwiązywania kazusów;
– rozwiązywania zadań argumentacyjnych;
– dyskutowania kwestii interesujących lub kontrowersyjnych.
Racjonalne planowanie czasu skłoniło mnie do przesunięcia ewentualnych dyskusji nad pytaniami testowymi (rozwiązywanymi na początku zajęć i w ramach quizów) do internetu. Na pegazowym forum można śmiało wymieniać się swoimi poglądami na temat pytań i prawidłowych odpowiedzi. Oczywiście w razie potrzeby mogę włączyć się do dyskusji, rozwiewając dręczące dyskutantów wątpliwości lub wskazując kierunki poszukiwań.
Pegaz to skarbnica jeszcze innych atrakcji. Quizy składają się nie tylko z pytań testowych (tak/nie, wybór jednokrotny, wielokrotny, testy z odpowiedzią otwartą), ale też krótkich zadań opisowych, uzupełnij zdanie jednym słowem, ułóż w kolejności, połącz w pary. Umożliwia to w ramach jednego quizu sprawdzenie różnych umiejętności: rozwiązywania testu, oceny stanu faktycznego, argumentowania. Atrakcje on line to także układanie i komentowanie kazusów, sprawdzanie prac koleżanek/kolegów z grupy, okazjonalne czaty, redagowanie komentarzy do przepisów i orzecznictwa. To również baza wszystkich materiałów udostępnianych uczestnikom ćwiczeń (zadań egzaminacyjnych, orzecznictwa, artykułów naukowych), bank informacji o kolejnych zajęciach (tablica ogłoszeń), możliwość organizowania dyżurów on line. Istotnie ułatwia to pracę prowadzącego zajęcia.
Ćwiczenia z części ogólnej prawa karnego materialnego na Uniwersytecie Jagiellońskim dają możliwość dopuszczenia studentki/a do kolokwium, na którym można zaliczyć dwie z trzech części egzaminu, bez negatywnych konsekwencji w wypadku niepowodzenia. Możliwość udziału w kolokwium jest zatem przywilejem, przynoszącym istotne ułatwienie egzaminacyjne. Co oczywiste, przywilej należy się osobom, które na niego zasługują. W jaki sposób sobie na niego zasłużyć? Odpowiedź tkwi w istocie ćwiczeń. Decyduje całokształt twórczości: wynik ze wszystkich zadań w całym roku akademickim (testów, quizów, kazusów itd.). Przyjąłem następującą skalę ocen:
– wynik powyżej 50% oznacza bezwarunkowe dopuszczenie do kolokwium;
– wynik niższy od 50%, ale nie niższy od 30%, rodzi konieczność wykazania się umiejętnością rozwiązania kazusu (co daje cień szansy na pozytywne zaliczenie kolokwium);
– brak uzyskania przynajmniej 30% możliwych do zdobycia punktów to bezwzględna dyskwalifikacja.
Studenci na bieżąco mogą śledzić swój wynik na Pegazie. Tabelka daje możliwość przeprowadzenia symulacji w zależności od efektu kolejnych sprawdzianów.
Już jutro zajęcia o strukturze przestępstwa. Tym samym zaczynamy zabawę z prawem karnym AD 2012/2013. Jej efekty w postaci np. dobrego przygotowania się do egzaminu to jednak wypadkowa różnych okoliczności, na które – choćbyśmy bardzo chcieli – nie zawsze mamy wpływ.
